Hastalığın tanımı:
Ne zaman, hangi şiddette ve nasıl geleceği belli olmayan krizler hem köpeği hem de sahibini endişelendirir ve korkutur. Nöbetler şeklinde görülen kaybı, iskelet kaslarında kasılmalar ile seyreden beyin hastalığına epilepsi (sara) denilir. Krizin şiddetine bağlı olarak köpeğin yaşamı tehlikeye düşebilmekte ya da yaşam kalitesi olumsuz etkilenebilmektedir. İnsanlardaki epilepsiye benzer tarzda gerçek epilepsi olaylarının köpeklerde görüldüğü kanıtlanmış değildir. Köpeklerdeki epilepsi olayları genelde bir başka hastalığın bir belirtisi olarak ortaya çıkar.
Nedenleri:
Köpeklerde epilepsi; gençlik hastalığı, beyin yangısı, sistemik mantar enfeksiyonları, dejeneratif beyin hastalıkları, hydrocephalus (kafa tası içinde su toplanması), Aujesky (yalancı kuduz), kuduz, sistemik vaskülitis, tümörler, kafa travmaları, beyin apseleri, kafatası kemiği hastalıkları gibi beynin yapısını etkileyen nedenlerle ya da hypoglisemi (kan şekeri düşmesi), karaciğer hastalıkları, hypoksia (yetersiz oksijen alımı), B1 vitamini yetmezliği, aşırı tuz alımı, böbrek yetmezliği, kalsiyum noksanlığı ve zehirlenmeler gibi metabolik nedenlerle oluşabilir.
Hastalığa yatkın olan köpek ırkları:
Beagle, Alman Çoban Köpeği, Belçika Tervuren, Dachshund, Spaniel Cocker, Irlanda Setteri ve Poodle (Kaniş) ırkı köpeklerin epilepsiye yatkın olduğu bildirilmektedir.
Belirtiler: Epilepsi 3 evreden oluşmaktadır.
Birinci evre: Krizin ya da nöbetin hemen öncesinde görülen dönemdir. Hayvanın huzursuzlaşması, inlemesi ve saklanması gibi davranış değişimleriyle karakterize olur.
İkinci evre: Genellikle birkaç dakika (bazen çok daha uzun sürebilir) içerisinde biten asıl kriz dönemidir. Bilincin kaybolması, kasların gerilmesi, istemsiz kas hareketleri, aşırı salya salgılanması, idrar ve dışkı kaçırma, çırpınma ve hayvanın dış uyarımlara tepkisiz kalması ile ortaya çıkar. Bazen bu belirtiler çok hafif bazen de şiddetli olabilir. Gün içerisinde birden fazla gözlenebilir.
Üçüncü evre: Nöbet sonrası yarım saatten az süren bir dönemi kapsar. Takâtsizlik, körlük gibi belirtiler gözükür.
Teşhis:
Hastalığın teşhisinde hayvan sahibinin vereceği bilgiler oldukça önemlidir. Bunun dışında diğer hastalıkların ortaya konabilmesi açısından elektroensefalografisi denen beyin elektrosu, kafa röntgenleri, bilgisayarlı tomografi MR (Magnetic Resonance), beyin omurilik sıvısı tahlili, kan idrar ve dışkı tahlilleri gereklidir.
Tedavi:
Koruyucu tedavi olarak duyarlı köpeklerin böcek ilaçları, şeker, sigara dumanı, araba egzoz dumanı v.b. maddelerden uzak tutulması, hayvanın stres ve korkudan arındırılması, düzenli egzersiz yapılması, parazit mücadelesinin düzenli yapılması, yiyeceklerine B1, B6, C, B5 vitamini ilavesinin yararlı olduğu bildirilmektedir. Nöbetlere yol açan asıl hastalık saptanabilirse bunun tedavisinin yanında uygun bir anti epileptik ilacın verilmesiyle hastalık büyük oranda kontrol altına alınabilir.
Author: Prof. Dr. Kürşat Özer
